W grupie siła

Polska i Grecja to kraje z długą historią i różnorodnymi wyzwaniami związanymi z katastrofami naturalnymi. Podejmowały różne działania na rzecz zarządzania kryzysowego w obliczu tych zagrożeń.

Zarządzanie kryzysowe w Polsce

W Polsce system zarządzania kryzysowego jest zorganizowany na podstawie Ustawy o zarządzaniu kryzysowym z 2007 roku, która nakłada na różne szczeble administracji rządowej i samorządowej obowiązki w zakresie planowania, organizowania oraz realizacji działań mających na celu zapobieganie, przygotowanie się i odpowiedź na sytuacje kryzysowe. W centralnym punkcie tego systemu stoi Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB), które pełni funkcję koordynatora działań w obliczu katastrof, zarówno naturalnych, jak i wywołanych działalnością człowieka.

Katastrofy naturalne w Polsce:

1. Powodzie

Powodzie są jednym z największych zagrożeń naturalnych w Polsce. Charakteryzują się długotrwałym zalewaniem terenów, które mogą prowadzić do znacznych strat materialnych oraz ofiar wśród ludności. Najbardziej pamiętną powodzią była ta z 1997 roku, zwana “powodzią stulecia”, która dotknęła wiele regionów, zwłaszcza Dolnego Śląska i Opolszczyzny. Straty materialne były ogromne, a liczba osób ewakuowanych liczyła w tysiącach. W wyniku tej katastrofy władze wprowadziły szereg reform w systemie zarządzania kryzysowego, co zaowocowało m.in. budową zapór oraz intensywnością prac związanych z regulowaniem poziomu wód w rzekach.

2. Huragany i sztormy

Zmienność klimatyczna wpływa na coraz częstsze występowanie silnych wiatrów i burz, które dawniej nie były powszechnym zjawiskiem w Polsce. W ostatnich latach, szczególnie latem, dochodzi do pojawiania się huraganowych wiatrów, które mogą powodować ogromne zniszczenia infrastruktury – przewracają drzewa, uszkadzają dachy budynków oraz sieci energetyczne. W roku 2017 huragan “Ksawery” spowodował liczne przerwy w dostawie prądu oraz zniszczenia w wielu częściach kraju, a także narażał ludzi na niebezpieczeństwo. W wyniku tych wydarzeń istotne znaczenie ma monitorowanie prognoz pogody i wczesne ostrzeganie mieszkańców o nadchodzących zagrożeniach.

3. Zimowe burze

Polska zimą boryka się z ekstremalnymi opadami śniegu oraz silnymi mrozami. Zimowe burze mogą prowadzić do poważnych problemów komunikacyjnych, w tym paraliżu dróg, a także do awarii infrastruktury. Przykładem była zima 2010 roku, kiedy to opady śniegu doprowadziły do zamknięcia wielu tras komunikacyjnych oraz utrudnienia w funkcjonowaniu transportu publicznego. W takiej sytuacji władze muszą wdrażać działania mające na celu odśnieżanie dróg i zapewnienie bezpieczeństwa kierowcom i pieszym.

4. Susze

Choć susze mogą nie wydawać się tak spektakularnymi wydarzeniami jak powodzie, mają poważne konsekwencje, szczególnie w rolnictwie. Polska doświadcza co roku okresów niedoboru wody, co wpływa na uprawy oraz hodowlę zwierząt. W okresie letnim, kiedy temperatury rosną, a opady są niskie, rolnicy muszą zmagać się z problemem nawadniania swoich pól. Długotrwałe susze prowadzą do spadku plonów, co z kolei wpływa na ceny żywności i bezpieczeństwo żywnościowe kraju.

Polska: Zagrożenia i Sposoby Reagowania

Infrastruktura przeciwpowodziowa
Powódź tysiąclecia w 1997 roku była punktem zwrotnym w podejściu Polski do zarządzania ryzykiem powodziowym. Skutki tej katastrofy – ponad 50 ofiar śmiertelnych i tysiące zalanych domów – unaoczniły konieczność inwestycji w nowoczesną infrastrukturę przeciwpowodziową. Działania te obejmują:

Modernizację wałów przeciwpowodziowych – Zabezpieczenie wałów i ich rozbudowa szczególnie na terenach zalewowych przy rzekach, takich jak Odra i Wisła.
Zbiorniki retencyjne – Budowa zbiorników, które pozwalają na kontrolowanie poziomu wód i zmniejszenie ryzyka zalania podczas intensywnych opadów.
Kanały odprowadzające i systemy melioracyjne – Rozbudowa i modernizacja systemów odprowadzania wody, co pomaga szybko zmniejszyć poziom wód gruntowych w przypadku ulewnych deszczy.

Systemy wczesnego ostrzegania
Rząd rozwija technologie monitorowania i prognozowania zagrożeń powodziowych i pogodowych. Instytuty meteorologiczne i hydrologiczne opracowały systemy, które pozwalają na przewidywanie wzrostu poziomu rzek. W praktyce oznacza to, że:

Służby ratunkowe i mieszkańcy otrzymują powiadomienia o zagrożeniach, co pozwala na przygotowanie się lub ewakuację.
System informowania SMS-owego – Informacje o nagłych zagrożeniach rozsyłane są poprzez SMS, co zapewnia szybki kontakt z mieszkańcami zagrożonych terenów.

Działania na poziomie lokalnym i społecznym
Polska ma dobrze rozwiniętą sieć lokalnych struktur, które pomagają w reagowaniu na nagłe sytuacje. Przykładem są:

Ochotnicze Straże Pożarne (OSP) – OSP to sieć lokalnych jednostek strażackich, które działają szczególnie na obszarach wiejskich i mniejszych miastach. Jednostki te są aktywne w sytuacjach nagłych, jak np. powodzie, pożary czy wichury, angażując lokalną społeczność.
Aktywność sąsiedzka i lokalne samorządy – Podczas sytuacji kryzysowych mieszkańcy potrafią się wzajemnie wspierać, organizując np. akcje pomocy sąsiedzkiej, wspólne zbiórki i schronienia dla poszkodowanych.

Edukacja i ćwiczenia
Polska przykłada wagę do edukacji obywateli w zakresie reagowania na katastrofy. Organizowane są:

Ćwiczenia symulacyjne – Przeprowadzane przez służby ratownicze (straż pożarną, policję, pogotowie) oraz jednostki OSP, co pomaga im ćwiczyć procedury, a obywatelom przypominać, jak postępować w sytuacji zagrożenia.
Kampanie edukacyjne – Rząd i organizacje pozarządowe prowadzą akcje, które uczą ludzi, jak się przygotować do powodzi, na przykład przez ubezpieczenie domu czy zabezpieczenie mienia.

Grecja: Katastrofy i Systemy Zaradcze

Grecy borykają się z różnymi wyzwaniami – są to głównie pożary lasów, trzęsienia ziemi i powodzie. Grecja leży na aktywnej strefie sejsmicznej i posiada suchy, gorący klimat, co w szczególny sposób wpływa na charakter zagrożeń.

Ochrona przed pożarami
Lata w Grecji są wyjątkowo gorące i suche, co sprawia, że pożary wybuchają bardzo łatwo. W walce z pożarami stosowane są:
- Systemy monitorowania i szybkiego reagowania – Grecja rozwinęła nowoczesne technologie monitorujące, które wykrywają pożary na podstawie zmian temperatury i dymu. Dodatkowo, siły zbrojne i ochotnicze jednostki gaśnicze są gotowe do szybkiego reagowania na pożary.
- Wsparcie lotnicze – Grecja wykorzystuje samoloty i śmigłowce do gaszenia pożarów, co jest skuteczne na trudnodostępnych terenach.
- Prewencja i kampanie informacyjne – Władze prowadzą działania informacyjne, przypominając obywatelom o zasadach bezpieczeństwa i zakazach wprowadzanych podczas sezonu letniego, takich jak zakaz rozpalania ognisk w lasach.

Zarządzanie ryzykiem sejsmicznym
Grecja, ze względu na aktywność sejsmiczną, musiała dostosować swoje prawo budowlane i systemy zarządzania kryzysowego. Działania obejmują:

Budownictwo odporne na wstrząsy – Przepisy nakładają obowiązek stosowania technik budowlanych odpornych na trzęsienia ziemi, co zmniejsza ryzyko zawalenia się budynków podczas wstrząsów.
Szkolenia i ćwiczenia – W miastach organizowane są ćwiczenia symulacyjne i szkolenia dotyczące reagowania na trzęsienia ziemi, szczególnie w regionach, gdzie zagrożenie sejsmiczne jest największe, jak na wyspach i południu kraju

Współpraca międzynarodowa
Grecja jest częścią Unii Europejskiej i korzysta z pomocy i wsparcia w ramach mechanizmów wspólnej odpowiedzi na katastrofy naturalne. Obejmuje to:

Pomoc sprzętową i personalną – Inne kraje unijne wysyłają do Grecji wsparcie, szczególnie podczas dużych pożarów lasów. Grecja również korzysta z międzynarodowego funduszu kryzysowego Unii Europejskiej, który wspiera kraje dotknięte katastrofami.
Wspólne ćwiczenia – Greckie służby ratunkowe biorą udział we wspólnych ćwiczeniach z innymi państwami, ucząc się nowych technik i wymieniając doświadczenia.

Aktywność obywatelska i wolontariat
Społeczność grecka jest mocno zaangażowana w działania przeciwko katastrofom naturalnym, szczególnie podczas pożarów lasów. Działania obejmują:
- Organizacje pozarządowe – Grecy często wspierają się wzajemnie poprzez organizacje, które zajmują się gaszeniem pożarów, pomocą humanitarną i odbudową zniszczeń po katastrofach.
- Wolontariat – Mieszkańcy, szczególnie młodzież, angażują się w działania ratunkowe, dostarczając jedzenie i wodę dla strażaków oraz uczestnicząc w ewakuacji zwierząt i poszkodowanych osób.

Polska i Grecja mierzą się z innymi typami zagrożeń, ale w obliczu rosnącego zagrożenia ze strony zmian klimatycznych oba kraje inwestują w rozbudowę systemów zarządzania kryzysowego, edukację, oraz współpracę międzynarodową.

Praca została przygotowana przez Amelię Stępień i Nikolę Pankiewicz.